Alahan atau alergi dalam kalangan kanak-kanak adalah kebimbangan biasa bagi ibu bapa di seluruh dunia, yang menjejaskan berjuta-juta kanak-kanak setiap tahun. Alahan boleh wujud dalam pelbagai bentuk, daripada ketidakselesaan ringan kepada tindak balas teruk yang boleh mengancam nyawa. Memahami punca, gejala dan pengurusan alahan pada kanak-kanak adalah penting untuk ibu bapa, penjaga dan pakar kesihatan untuk menyediakan penjagaan dan pengawasan yang sepatutnya.
Alahan pada kanak-kanak berlaku apabila sistem imunisasi bertindak balas secara berlebihan terhadap bahan yang biasanya tidak berbahaya, dikenali sebagai alergen. Alergen yang biasa ditemui termasuk debunga, hama, bulu haiwan peliharaan, makanan tertentu, sengatan serangga dan ubat-ubatan.
Faktor genetik memainkan peranan penting dalam menyebabkan kanak-kanak terdedah kepada alahan, kerana mereka lebih berkemungkinan mengalami alahan jika salah seorang atau kedua ibu bapa mempunyai sejarah alahan.
Gejala alahan kanak-kanak boleh berbeza-beza bergantung pada jenis alergen dan tahap keterukan tindak balas daripada kanak-kanak tersebut. Gejala biasa terhadap alergen adalah termasuk:
- Tindak balas kulit: Ruam kulit, gatal-gatal, ekzema
- Simptom pernafasan: Bersin, hidung berair atau tersumbat, batuk, semput, sesak nafas
- Kesan pada sistem pencernaan: Loya, muntah, sakit perut, cirit-birit
- Anafilaksis: Tindak balas alahan yang teruk dan mengancam nyawa yang diklasifikasikan oleh bengkak pada muka dan tekak, kesukaran bernafas, degupan jantung yang cepat, dan penurunan tekanan darah secara tiba-tiba.
Mendiagnosis alahan kanak-kanak biasanya melibatkan kutipan sejarah perubatan, pemeriksaan fizikal dan ujian alahan. Pakar kesihatan mungkin akan menjalankan ujian tusukan kulit, ujian darah atau cabaran makanan oral untuk mengenal pasti alergen tertentu yang mencetuskan simptom pada kanak-kanak. Menyimpan rekod terperinci simptom dan potensi simptom juga boleh membantu dalam proses diagnostik.
Pengurusan alahan kanak-kanak melibatkan pendekatan melalui pelbagai aspek yang bertujuan untuk mengelakkan alergen, meminimumkan pendedahan dan merawat gejala dengan berkesan. Strategi utama termasuk:
1. Pengelakan alergen: Mengenal pasti dan mengelakkan kanak-kanak daripada alergen adalah penting dalam mencegah tindak balas alahan. Ini mungkin melibatkan tindakan membuat perubahan pada persekitaran kanak-kanak seperti menggunakan peralatan tempat tidur kalis alergen, menanggalkan permaidani, dan menjauhkan haiwan peliharaan daripada bilik tidur.
2. Ubat: Antihistamin, dekongestan, semburan hidung, dan ubat asma boleh membantu mengurangkan gejala alahan. Dalam kes alahan yang teruk, penyuntik automatik epinefrin (seperti EpiPen) ditetapkan untuk kegunaan kecemasan sekiranya berlaku anafilaksis.
3. Imunoterapi: Suntikan alahan atau imunoterapi sublingual (titisan alahan) mungkin disyorkan untuk kanak-kanak yang mengalami alahan teruk untuk membantu mengurangkan kepekaan sistem imun mereka kepada alergen tertentu dari semasa ke semasa.
4. Pendidikan dan sokongan: Mendidik kedua-dua kanak-kanak dan penjaga tentang pengurusan alahan, mengenal pasti simptom, dan mengetahui cara bertindak balas sekiranya berlaku kecemasan adalah penting. Menyertai kumpulan sokongan atau mendapatkan bimbingan daripada pakar alahan boleh memberikan sokongan dan maklumat tambahan.
Alahan kanak-kanak boleh memberi impak yang ketara kepada kualiti hidup kanak-kanak, menjejaskan kesihatan fizikal, kesejahteraan emosi dan interaksi sosial mereka. Reaksi alahan boleh mengganggu tidur, mengganggu aktiviti harian, dan menyebabkan terlepas hari persekolahan mereka. Selain itu, ketakutan untuk mengalami tindak balas alahan boleh menyebabkan kebimbangan dan tekanan untuk kedua-dua kanak-kanak dan penjaga mereka.
Walaupun tidak semua alahan kanak-kanak boleh dicegah, terdapat beberapa langkah yang boleh diambil oleh ibu bapa untuk mengurangkan risiko anak mereka mengalami alahan:
- Penyusuan susu ibu: Penyusuan susu ibu selama enam bulan pertama telah membuktikan bahawa ianya dapat mengurangkan risiko alahan pada kanak-kanak.
- Memperkenalkan makanan pepejal: Memperkenalkan pelbagai makanan pepejal secara beransur-ansur kepada bayi, bermula sekitar usia enam bulan, boleh membantu mengurangkan risiko alahan makanan.
- Mengehadkan pendedahan kepada alergen: Meminimumkan pendedahan kepada alergen biasa seperti hama habuk, bulu haiwan peliharaan dan debunga boleh membantu mencegah tindak balas alahan.
Dalam menguruskan alahan kanak-kanak, beberapa faktor penting memainkan peranan selain daripada mengelakkan alergen dan ubat semata-mata. Pengurusan pemakanan adalah penting, terutamanya untuk kanak-kanak yang mempunyai alahan makanan. Ia memerlukan pengelakan alergen dengan teliti melalui pembacaan label yang teliti, pencegahan daripada pencemaran, dan bimbingan daripada pakar diet berdaftar untuk memastikan pemakanan yang mencukupi.
Kawalan alam sekitar juga memainkan peranan penting dalam meminimumkan pendedahan alergen. Langkah seperti menggunakan pembersih udara, menutup tingkap semasa musim debunga puncak dan mewujudkan zon bebas alergen di dalam rumah menyumbang kepada mewujudkan persekitaran yang lebih selamat untuk kanak-kanak alahan. Selain itu, pengurusan asma adalah penting, memandangkan prevalens asma yang lebih tinggi di kalangan kanak-kanak alahan. Ini melibatkan pematuhan kepada ubat-ubatan yang ditetapkan, pemeriksaan biasa, dan langkah-langkah proaktif untuk mencegah penyakit asma.
Selain itu, mempunyai pelan tindakan kecemasan adalah penting untuk kanak-kanak yang mengalami alahan yang teruk. Strategi ini menggariskan langkah khusus untuk diambil sekiranya berlaku tindak balas alahan, termasuk pemberian epinefrin tepat pada masanya dan mendapatkan bantuan perubatan segera.
Komunikasi yang berkesan dengan warga sekolah juga penting untuk memastikan persekitaran pembelajaran yang selamat. Menyediakan pelan tindakan alahan dan mendidik guru tentang pengurusan alahan membolehkan sekolah menempatkan kanak-kanak alahan dengan sewajarnya. Tambahan pula, menawarkan sokongan psikologi dan pemantauan berkala membantu kanak-kanak mengatasi kesan emosi alahan dan mengesan perubahan simptom dari semasa ke semasa.
Dengan melaksanakan strategi pengurusan yang komprehensif ini, ibu bapa dan penjaga boleh memberikan sokongan yang diperlukan untuk kanak-kanak yang mengalami alahan untuk berkembang maju dan menikmati kualiti hidup yang tinggi walaupun dalam keadaan mereka.
Alahan kanak-kanak adalah kebimbangan kesihatan yang lazim dengan kemungkinan impak yang serius jika tidak diurus dengan cara yang betul. Dengan memahami punca, gejala dan strategi pengurusan untuk alahan kanak-kanak, ibu bapa dan penjaga boleh memberikan perhatian dan penjagaan yang diperlukan untuk kanak-kanak yang mengalami alahan. Dengan pendidikan yang betul, langkah proaktif dan akses kepada rawatan perubatan, kanak-kanak yang alahan boleh menjalani kehidupan yang sihat dan memuaskan.
Penulis: Tengku Sarah Nuriman Binti Tengku Halim, Mahasiswa Universiti Sains Islam Malaysia.