Perkahwinan kanak-kanak adalah topik yang sukar. Ia berakar umbi dalam ketidaksamaan jantina dan idea bahawa wanita dan kanak-kanak perempuan kurang berharga daripada lelaki. Kemiskinan, buta huruf, norma dan amalan masyarakat yang negatif, dan rasa tidak selamat menjadikannya lebih teruk. Motivatornya berbeza-beza di seluruh komuniti, dan ia kelihatan berbeza di luar dan di dalam wilayah dan negara.
Perkahwinan bawah umur telah menjadi satu perkara yang biasa di mana-mana negara. Walaupun begitu terdapat beberapa kesan yang akan memberi impak kepada kehidupan remaja yang masih mempunyai perjalanan yang lebih panjang dalam kehidupan ini. Tetapi terdapat juga ibu bapa yang setuju dengan perkahwinan bawah umur kerana ingin mengelakkan perkara yang tidak diingini berlaku seperti hamil luar nikah dan banyak lagi.
Sebagai orang dewasa, kita haruslah menasihati mereka dan mengajari mereka perkara yang betul. Mengikut undang-undang di negara ini, remaja-remaja itu masih di bawah umur 18 tahun dan mengikut Akta Umur Majoriti masih di bawah umur, tetapi malangnya menurut kajian James McCue, sejak kecil, kebanyakan anak-anak muda menunjukkan kefahaman tentang tingkah laku “baik” dan “salah”.
Apabila kemahiran bahasa mereka bertambah baik, anak-anak muda dapat menyatakan mengapa sesetengah tingkah laku buruk. Oleh itu kita seharusnya mendidik mereka perkara yang benar walaupun ianya bukan kebiasaan. Contohnya, pada zaman dahulu perkahwinan bawah umur merupakan satu kebiasaan dan terdapat juga mereka yang berkahwin pada umur seawal 12 tahun.
Ini bukan sahaja akan memberi kesan kepada mental tetapi juga kepada tubuh badan mereka. Ketika umur semuda itu, tubuh badan mereka masih membesar dan memerlukan tenaga yang banyak tetapi jika ketika itu mereka hamil, ianya akan memberi kesan negatif kepada tumbesaran mereka.
Menurut Tabung Kecemasan Kanak-Kanak Antarabangsa Bangsa Bersatu atau lebih dikenali ramai sebagai UNICEF, sebarang penyatuan yang sah atau tidak rasmi antara kanak-kanak di bawah umur 18 tahun dengan orang dewasa atau kanak-kanak lain dirujuk sebagai perkahwinan kanak-kanak.
Perkahwinan kanak-kanak masih biasa di seluruh dunia, satu daripada lima kanak-kanak perempuan berkahwin sebagai kanak-kanak, walaupun terdapat penurunan ketara dalam amalan yang merosakkan ini sejak sepuluh tahun sebelumnya.
Pada masa ini, beberapa krisis seperti perang, kejutan iklim, dan kesan berterusan COVID-19, menimbulkan ancaman kepada kemajuan yang dibuat ke arah menamatkan pencabulan hak asasi manusia ini. Untuk menamatkan perkahwinan kanak-kanak menjelang 2030, Matlamat Pembangunan Lestari Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu menuntut agar seluruh dunia mengambil tindakan.
Kanak-kanak perempuan amat terkesan dengan perkahwinan kanak-kanak kerana ia sering berpunca daripada ketidaksamaan jantina yang berleluasa. Di dunia, kanak-kanak lelaki hanya satu per enam berkemungkinan berkahwin sebagai kanak-kanak berbanding perempuan. Seksualiti dan pilihan pembiakan perempuan dihadkan oleh sistem patriarki, atau sistem yang dijalankan oleh lelaki yang meletakkan nilai pada keperawanan seorang gadis.
Ini mungkin memerlukan kawalan ke atas penampilan, tingkah laku, ke mana dia pergi, siapa yang dia lihat, dan sama ada dia berkahwin atau tidak. Selain itu, ia boleh menjenayahkan seksualitinya dan menyekat aksesnya kepada bantuan dan pengetahuan.
Banyak tempat menganiaya wanita kerana memalukan keluarga mereka atau melarang mereka menghadiri sekolah jika mereka bercinta atau hamil di luar perkahwinan. Ibu bapa mungkin melihat perkahwinan awal dalam situasi ini sebagai cara untuk mempertahankan anak perempuan mereka dan keluarga mereka. Gadis mungkin bersetuju dan bercita-cita untuk menjadi isteri dan ibu.
Zaman kanak-kanak perempuan dicuri apabila mereka berkahwin sebagai kanak-kanak serta membahayakan keselamatan mereka. Keganasan rumah tangga adalah lebih biasa dan kanak-kanak perempuan yang berkahwin sebelum mencapai umur 18 tahun kurang berkemungkinan menamatkan sekolah.
Mereka mengalami hasil ekonomi dan kesihatan yang lebih rendah daripada rakan sebaya mereka yang belum berkahwin, yang akhirnya jatuh kepada anak-anak mereka sendiri, memberi tekanan kepada keupayaan negara untuk menawarkan penjagaan kesihatan dan pendidikan berkualiti tinggi.
Kemungkinan kesukaran semasa mengandung dan melahirkan anak meningkat semasa remaja apabila pengantin kanak-kanak kerap hamil. Amalan itu juga mengasingkan wanita daripada keluarga dan rakan mereka yang mempunyai kesan buruk terhadap kesihatan mental.
Menurut Maria Fernanda Chen yang berusia 14 tahun berasal dari Guatemala kehamilan awal, halangan bahasa dan perkahwinan kanak-kanak adalah tiga daripada isu utama yang saya perhatikan dalam komuniti saya.
Wanita juga tidak dibenarkan menghadiri kelas kerana mereka percaya wanita harus tinggal di rumah. Walau bagaimanapun, memandangkan wanita dan lelaki mempunyai hak yang sama, tanggapan ini mesti diubah. Pemikiran seperti ini bukanlah hanya berlaku di negara tersebut dan ianya turut berlaku di dalam negara kita ini.
Menurut berita yang telah diterbitkan, negeri di Pantai Timur seperti Kelantan mempunyai jumlah perkahwinan bawah umur yang banyak berbanding negeri yang lain. Hal ini kerana setiap negeri mempunyai minimum umur untuk menjalankan perkahwinan yang berbeza. Bukan itu sahaja, minimum umur ini juga bukanlah satu halangan buat mereka yang kahwin lebih muda kerana jika ibu bapa memberi kebenaran mereka maka pernikahan boleh diteruskan dan tidak akan melanggar mana-mana undang-undang negara.
Oleh sebab itu, pihak berkuasa dan pihak yang bertanggungjawab haruslah mencari jalan untuk mengatasi masalah ini. Ini kerana ianya boleh mengelakkan kanak-kanak daripada terjerumus dengan perkara yang mengatasi umur mereka kerana terdapat kes ibu bapa yang menjual anak mereka dengan cara mengahwinkan mereka kerana tidak ingin membayar hutang. Kes ini mungkin kedengaran janggal tetapi ianya benar-benar berlaku dan merupakan perkara yang tidak asing.
Terdapat pelbagai cara untuk mengatasi masalah ini antaranya adalah memahami punca perkahwinan kanak-kanak itu sendiri. Walaupun asal usul amalan itu berbeza antara negara dan budaya, ia diteruskan oleh kemiskinan, kekurangan peluang pendidikan dan kekurangan akses kepada penjagaan kesihatan.
Sesetengah keluarga memilih untuk mengahwinkan anak perempuan mereka untuk mengurangkan tekanan kewangan atau menjana pendapatan. Orang lain boleh bertindak dengan cara ini kerana mereka fikir ia akan melindungi atau mempertahankan masa depan anak perempuan mereka. Amalan ini juga disokong oleh norma dan stereotaip jantina, serta risiko sosioekonomi kehamilan yang belum berkahwin.
Atas pelbagai sebab yang rumit dan saling berkaitan, kanak-kanak perempuan dan kanak-kanak berkahwin dan memasuki kesatuan tidak rasmi, sama ada secara sukarela atau akibat paksaan. Oleh itu, untuk menamatkan perkahwinan kanak-kanak, kita mesti terlebih dahulu memahami struktur, norma, dan tingkah laku yang menggerakkannya serta apakah strategi yang berkesan dalam pelbagai situasi.
Jika kita memberi perhatian kepada individu yang terkesan dengan perkahwinan kanak-kanak dan bekerjasama merentas sektor dan dengan ramai pihak berkepentingan di semua peringkat untuk menamatkan amalan tersebut, kita akan mencapai perubahan yang lebih pantas dan ketara.
Kanak-kanak perempuan mesti menjadi pusat usaha untuk menghentikan perkahwinan kanak-kanak dalam semua kepelbagaian mereka. Konvensyen masyarakat yang menyekat pilihan wanita mesti diubah, dan ini memerlukan penglibatan keluarga dan masyarakat. Kita boleh meneruskan kesaksamaan jantina dalam rumah dan dalam persekitaran awam dengan bekerjasama, supaya gadis-gadis boleh mencapai potensi penuh mereka.
Organisasi antarabangsa, kerajaan, dan pemimpin politik dan agama mesti bersatu dan berikrar untuk melaksanakan piawaian hak asasi manusia di mana-mana di dunia untuk membawa perubahan besar-besaran.
Untuk menghentikan perkahwinan kanak-kanak dan meningkatkan agensi kanak-kanak perempuan, ini memerlukan pelaburan dan pengaturcaraan khusus. Ia perlu memastikan bahawa wanita dan gadis mempunyai akses kepada pendidikan berkualiti, penjagaan kesihatan seksual dan reproduktif, program keselamatan sosial yang mengambil kira jantina mereka, dan pasaran buruh yang bebas dan saksama. Jumlah perkahwinan kanak-kanak di seluruh dunia tidak boleh dibiayai dengan sumber yang ada hari ini.
Daripada penulisan di atas, kita dapat simpulkan bahawa perkahwinan bawah umur telah membawa banyak kesan negatif terutamanya kepada pengantin perempuan kerana pelbagai isu yang dikaitkan dengan tubuh badan dan sebagainya. Walau bagaimanapun, perkara ini tidak dapat diubah jika tidak mendapat perhatian dari pihak yang berkuasa sepatutnya kerana hanya pihak tersebut yang mempunyai kuasa untuk menghalang perkahwinan bawah umur ini terus berlanjutan sehingga ke generasi yang akan datang. Menerusi penulisan ini juga diharapkan dapat membuka mata dan hati generasi muda untuk tidak terjerumus dalam perkahwinan yang muda.
Mungkin bagi sesetengah budaya atau agama ianya digalakkan untuk mengelakkan perkara yang tidak diingini berlaku tetapi ibu bapa haruslah memikirkan kesan yang akan berlaku terhadap anak-anak mereka.
Oleh sebab itu, kita haruslah mencari langkah awal untuk mengelakkan perkara ini berlaku dan salah satunya adalah memberi pendedahan kepada remaja tentang kesan bagi mereka yang ingin berkahwin awal. Penulisan ini bukanlah untuk menghalang remaja untuk berkahwin awal tetapi hanyalah untuk memberi kesedaran tentang perkara yang mungkin akan berlaku dan akan membuatkan mereka berfikir sejenak sebelum membuat keputusan yang boleh mengubah masa depan mereka.
Penulis; 1. Ilya Syuhada binti Azhar - Mahasiswa Fakulti Sains Sosial dan Kemanusiaan Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM), Bangi. 2. Dr Velan Kunjuraman - Pensyarah Fakulti Sains Sosial dan Kemanusiaan, Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM), Bangi.